Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ)

Τι είναι η ΔΑΦ;

Η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) - διεθνής όρος Autism Spectrum Disorder (ASD) - είναι ο όρος ο οποίος περιγράφει ένα ευρύ φάσμα νευρο-αναπτυξιακών διαταραχών με κοινά χαρακτηριστικά, όπως π.χ. έλλειμμα σε κοινωνικές ή/και επικοινωνιακές δεξιότητες, ελάχιστα ενδιαφέροντα, επαναληπτικά πρότυπα συμπεριφοράς κα.

Η ΔΑΦ αντικαθιστά τον έως πρόσφατα ευρέως χρησιμοποιούμενο όρο της «Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής (ΔΑΔ)», ο οποίος περιέγραφε διάφορες συγγενείς διαταραχές όπως η Αυτιστική Διαταραχή, η Διαταραχή Rett, η Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή, η Διαταραχή Asperger, και η Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς (Άτυπος Αυτισμός).

Το 2013, η πλέον πρόσφατη, αναθεωρημένη έκδοση του ταξινομικού συστήματος DSM-V της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, κατήργησε τη Διαταραχή Asperger και τον Άτυπο Αυτισμό, ενώ ταυτόχρονα μετακίνησε τη Διαταραχή Rett και την Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή σε άλλες διαγνωστικές κατηγορίες.

Η ΔΑΦ διακρίνεται σε τρία επίπεδα σοβαρότητας, αναλόγως της βαρύτητας των συμπτωμάτων, την έκπτωση στη λειτουργικότητα και του βαθμού υποστήριξης που χρήζει το πάσχον άτομο, ξεκινώντας από την πιο ήπια εκδήλωση των συμπτωμάτων και καταλήγοντας στην πιο σοβαρή μορφή αυτών.

Συμπτώματα

Μήπως εσείς ή τα παιδιά σας, παρουσιάζεται μερικά από τα παρακάτω συμπτώματα;

• Αποφυγή βλεμματικής και σωματικής επαφής και αλληλεπίδρασης.
• Αδιαφορία για την ανάπτυξη κοινωνικών, φιλικών ή συντροφικών σχέσεων.
• Απουσία πρωτοβουλιών ή ανταπόκρισης σε πρωτοβουλίες άλλων ανθρώπων για επικοινωνία και αλληλεπίδραση με αυτούς. Συνήθως, ο διάλογος, εφόσον είναι εφικτός, επικεντρώνεται σε θέματα περιορισμένου και προσωπικού ενδιαφέροντος.
• Αδυναμία εξαγωγής συμπερασμάτων για τους σκοπούς της επικοινωνίας με τον άλλο, καθώς και αδυναμία προσαρμογής της συνομιλίας στις ανάγκες του άλλου.
• Αδυναμία έκφρασης των συναισθημάτων, ακόμη κι όταν τους ζητηθεί να το πράξουν.
• Έλλειψη αναγνώρισης ή αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων. Απουσία συμπάθειας και ενδιαφέροντος ως αντίδραση στην έκφραση δυσαρέσκειας ή λύπης, ακόμη και στην εκδήλωση αγάπης από άλλο άτομο.
• Έλλειψη κατανόησης του χιούμορ, της ειρωνείας, του σαρκασμού ή της μεταφοράς.
• Διατύπωση κοινωνικώς μη αποδεκτών σχολίων σε μη αρμόζουσες συνθήκες και περιστάσεις.
• Εκδήλωση στερεοτυπικών, επαναλαμβανόμενων αντιδράσεων, σύνθετων τελετουργιών και έντονη αντίσταση στην αλλαγή.
• Προβληματική συμπεριφορά, η οποία εκδηλώνεται ως έκρηξη θυμού, ανυπακοή, επιθετικότητα, αλλά ακόμα και με αυτοτραυματισμούς. (Η προβληματική συμπεριφορά των ανθρώπων με ΔΑΦ, όπως και αυτών της τυπικής ανάπτυξης, δεν είναι εγγενής αλλά επίκτητη).

Αιτίες

Η ΔΑΦ έχει οργανική αιτιότητα και επομένως τα αίτιά της θα πρέπει να αναζητηθούν στο βιολογικό υπόστρωμα. Δυστυχώς, τα ακριβή της αίτια δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί, καθώς πρόκειται για ένα πολύ-παραγοντικό φαινόμενο.

Οφείλεται σε βλάβη συγκεκριμένης περιοχής ή ενός συστήματος του εγκεφάλου, ωστόσο αυτή δύναται να προκλήθηκε από την αλληλεπίδραση διαφορετικών βιολογικών, γενετικών αλλά και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Τα αρχικά αίτια, στα οποία περιλαμβάνονται τα ελαττωματικά γονίδια, οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, οι επιπλοκές κατά την κύηση, οι ιατρικές παθήσεις, οι μολυσματικοί ιοί, κα, μπορούν να παρεμποδίσουν την ομαλή ανάπτυξη ορισμένων εγκεφαλικών συστημάτων ή να προξενήσουν βιοχημικές ανωμαλίες, επηρεάζοντας με αυτό τον τρόπο την εύρυθμη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Ο ρόλος του οικείου περιβάλλοντος, παραμένει καθοριστικός για τη σοβαρότητα με την οποία εκδηλώνεται η διαταραχή. Έτσι, η ΔΑΦ, χρήζει έγκαιρης και εξατομικευμένης παρέμβασης, καθώς πληθώρα ερευνών οδηγεί στη διαπίστωση ότι η έγκαιρη και εντατική πρώιμη παρέμβαση βελτιώνει σημαντικά την πρόγνωση της, ενώ ταυτόχρονα βελτιστοποιεί το δυναμικό του πάσχοντος ατόμου σε κάθε ηλικία, προωθώντας την ομαλή ένταξή του στο εκπαιδευτικό, το κοινωνικό αλλά και το επαγγελματικό περιβάλλον

Συννοσηρότητα

Οι άνθρωποι που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, συχνά εμφανίζουν συμπτώματα ΔΕΠΥ. H συννοσηρότητα της ΔΑΦ με ΔΕΠΥ, ιδίως στα παιδιά εφηβικής ηλικίας, συνεπάγεται την εκδήλωση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών. Τα βασικότερα από αυτά είναι η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα.

Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι η συννοσηρότητα των εν λόγω δύο καταστάσεων, επιφέρει μεγαλύτερες δυσκολίες στην καθημερινότητα από αυτές που αντιμετωπίζει κάποιος που διαγιγνώσκεται μόνο με ΔΑΦ.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί πως η ΔΑΦ και η ΔΕΠΥ εμφανίζουν υψηλά ποσοστά αλληλοεπικάλυψης. Διαπιστώνεται πως υπάρχουν κοινοί γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τις δύο αυτές διαταραχές.

Πέραν της ΔΕΠΥ, η συννοσηρότητα στη ΔΑΦ μπορεί να περιλαμβάνει γνωστά νοσήματα και ιατρικές καταστάσεις. Αυτές είναι πιθανό να είναι σωματικές, οργανικές ή ακόμα και ψυχιατρικές, όπως Νοητική Υστέρηση, Επιληψία, διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος, χρωμοσωμικές ανωμαλίες (π.χ. Σύνδρομο Angelman, Οζώδης Σκλήρυνση, Σύνδρομο Rett), κατάθλιψη, κρίσεις πανικού κα.

Παρεμβάσεις

Οι ανάγκες των ανθρώπων με ΔΑΦ είναι ιδιαίτερα αυξημένες, ανεξαρτήτως επιπέδου σοβαρότητας, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα παρέμβασης να πρέπει να εστιάσει σε όλους σχεδόν τους τομείς.

Έτσι, το πρόγραμμα θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ανάπτυξη κινήτρων, στον περιορισμό των δυσπροσάρμοστων μορφών συμπεριφοράς, στη διδασκαλία δεξιοτήτων προσοχής, μάθησης μέσω παρατήρησης, κατανόησης και εκφοράς του λόγου (με έμφαση στην αυθόρμητη και λειτουργική επικοινωνία), στην κοινωνική αλληλεπίδραση, της αναγνώρισης και έκφρασης συναισθημάτων, της αδρής και λεπτής κινητικότητας, των δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και ψυχαγωγίας αλλά και στη διδασκαλία εύρους δεξιοτήτων που προάγουν την προσαρμογή του πάσχοντος ατόμου στο εκπαιδευτικό, το κοινωνικό αλλά και το επαγγελματικό περιβάλλον.

Η προσέγγισή μου έχει σχεδιαστεί έχοντας όλα αυτά κατά νου. Προορίζεται να χρησιμοποιηθεί ως εργαλειοθήκη για την εκπαίδευση όλων των απαραίτητων δεξιοτήτων για ομαλή ένταξη και λειτουργία στις οικογενειακές, στις εκπαιδευτικές, στις κοινωνικές και στις εργασιακές σας σχέσεις.

Η εκτεταμένη εμπειρία μου με ανθρώπους οι οποίοι ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού ή παρουσιάζουν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, σε ηλικίες μεταξύ 2,5 έως 49 ετών, εγγυάται το αποτέλεσμα.

Για αξιολόγηση της κατάστασης σας ή αυτής των παιδιών σας και φυσικά το σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης, επικοινωνήστε μαζί μου άμεσα.